Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΛΟΥΚΑ
ΣΑΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΜΝΗΜΕΙΟ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΟΥ ΛΟΥΚΑ
(περιοχῆς ΠΑΤΗΣΙΩΝ) ΑΘΗΝΩΝ
1) ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ: Εὑρίσκεται στήν πόλη τῶν ᾿Αθηνῶν, στήν πρός Βορρᾶν τῆς Πλ. ῾Ομονοίας
περιοχή τῶν Πατησίων, ἐπί τῆς ὁδοῦ Πατησίων ἀριθ. 289 ἀνατολικῶς καί ὁδοῦ Ἁγίου Λουκᾶ
50 δυτικῶς. ῾Η συνοικία τῶν Πατησίων ἱδρύθηκε ἐπί τό πλεῖστον ἀπό κατοίκους, προερχομένους
ἐκ τῆς Νήσου Νάξου καί μέχρι τοῦ Μεσοπολέμου, ἦταν ἡ κατ' ἐξοχήν περιοχή τῶν ἀνθοκήπων.
᾿Ανηγέρθη ἐπί οἰκοπέδου ἰδιοκτησίας Θεοκλήτου Βίμπου, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς
τοῦ Πανεπιστημίου ᾿Αθηνῶν (1860-1869) καί μετέπειτα ᾿Αρχιεπισκόπου Μαντινείας καί
Κυνουρίας (1869-1903), ὁ ὁποῖος καί θεωρεῖται Μέγας Εὐεργέτης τοῦ Ναοῦ.
2) ΟΝΟΜΑΣΙΑ: Τιμᾶται ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ ῾Αγίου ᾿Αποστόλου καί Εὐαγ-γελιστοῦ Λουκᾶ,
ἐπειδή ἀνηγέρθη ἐπί ἐρειπίων προϋπαρχούσης ῾Ι. Μονῆς τοῦ ῾Αγίου Λουκᾶ ἤ (κατά μίαν
παράδοσιν) τῆς Κυρίας Θεοτόκου μετά τῆς ὁποίας συνδέεται, ὡς γνωστόν, ὁ Εὐαγγελιστής.
3) ΥΠΑΡΞΙΣ ΑΡΧΑΙΟΤΕΡΟΥ ΝΑΟΥ: Στή θέση τοῦ σημερινοῦ Ναοῦ, "ἔκειτο ἄλλοτε Μονή
τοῦ ᾿Αποστόλου Λουκᾶ", ὅπως ἀναφέρει ὁ ᾿Αναστ. Κ. ᾿Ορλάνδος στό βιβλίο του "Μεσαιωνικά
Μνημεῖα τῆς πεδιάδος τῶν ᾿Αθηνῶν καί τῶν κλιτυῶν ῾Υμηττοῦ - Πεντελικοῦ - Πάρνηθος
καί Αἰγάλεω" ( ᾿Αθῆναι 1933, σ. 133), ὁ δέ ᾿Αρχαιολόγος Πιττάκης ἀναφέρει ὅτι στόν
ἴδιο τόπο "ἀνεκαλύφθησαν ἐρείπια μεγάλης ἐκκλησίας, ἧς αἱ πτέρυγες ἦσαν ἐστρωμέναι
διά ψηφιδωτοῦ, τό δέ μέσον κλῖτος διά μεγάλων πλακῶν ἐκ λίθων ῾Υμηττοῦ" (᾿Αρχαιολ.
᾿Εφημ. Γ΄ σ. 1884, πρβλ. Καμπούρογλου, ῾Ιστορία τῶν ᾿Αθηναίων ΙΙ, 268).
4) ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΑΝΕΓΕΡΣΕΩΣ: ᾿Ανηγέρθη ἀπό τοῦ ἔτους 1864 μέχρι τοῦ ἔτους 1870
(᾿Επισκόπου Θαυμακοῦ -νῦν Μητροπολίτου Μεσσηνίας- Χρυσοστόμου, Ναϊκά τῆς ῾Ιερᾶς ᾿Αρχιεπισκοπῆς
᾿Αθηνῶν, ᾿Εν ᾿Αθήναις 1963, σ. 52). Τό ἔτος 1928 ἐπεκτείνεται πρός Δυσμάς, τό δέ
1934 ὁλοκλη-ρώνεται ἡ ἐπέκταση, μέ τήν κατασκευή τῆς ἐπιπροσθέτου προσόψεως μετά
τῶν Κωδωνοστασίων καί τῶν κλιμάκων τους.
5) ΕΓΚΑΙΝΙΑ: Τά ᾿Εγκαίνια τοῦ Ναοῦ ἐτελέσθησαν στίς 18 ᾿Οκτωβρίου 1870 (Ναϊκά,
ὅ.π.), ἴσως ὑπό τοῦ τότε Μητροπολίτου ᾿Αθηνῶν Θεοφίλου Βλαχοπαπαδοπούλου (1862-1873)
ἤ τοῦ ᾿Αρχιεπισκόπου Μαντινείας καί Κυνουρίας Θεοκλήτου Βίμπου (1869-1903).
6) ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΡΥΘΜΟΣ - ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ: ῾Ο Ναός εἶναι ἱστορικόν μνημεῖον μεγάλης
ἀρχιτεκτονικῆς σπουδαιότητος, ἀπό τά πρῶτα ἔργα τοῦ μεγάλου Γερμανοῦ ᾿Αρχιτέκτονος
᾿Ερνέστου Τσίλλερ, ὁ ὁποῖος ἦλθε στάς ᾿Αθήνας τό ἔτος 1861 καί ἀνήγειρε πολλά δημόσια
καί ἰδιωτικά κτίρια (᾿Ακαδημία ᾿Αθηνῶν, ἀποκατάσταση καλλιμάρμαρου κ.ἄ.) καί Ναούς.
῾Ο ρυθμός του εἶναι βυζαντινός ἐγγεγραμμένος σταυροειδής μετά τρούλλου, τοῦ τύπου
"σύνθετος τετρακιόνιος τῆς Σχολῆς τῆς Κωνσταντινουπόλεως", (Γ. Σωτηρίου, Χριστιανική
καί Βυζαντινή ᾿Αρχαιολογία, ᾿Εν ᾿Αθήναις 1942, ἐκ τῆς ἐπανεκδόσεως 1978, σ. 396).
᾿Ιδιαίτερα ἀρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, ἀποτελοῦν, ὁ "αὐγοειδής" τροῦλλος καί οἱ
ἰδιάζοντες πυργίσκοι. ῾Ο ᾿Αρχιτέκτων τῆς ἐπιτυχοῦς, ἐπί τῶν ἰδίων ἀρχιτεκτονικῶν
χαρακτηριστικῶν, ἐπεκτάσεως τοῦ ἔτους 1928 εἶναι ὁ ἐπιφανής Σταμάτιος Βασ. Πατεράκης.
῾Ο δέ ᾿Αρχιτέκτων τῆς τελικῆς ἐπεκτάσεως τῆς προσόψεως μετά τοῦ ἐξώστου καί τῶν κωδωνοστασίων,
ὁ μεγάλος ῞Ελληνας Ναοδόμος Γεώργιος Νομικός, ὁ ὁποῖος ἐπιμελήθηκε ἀργότερα τῆς ἐξωτερικῆς
καί ἐσωτερικῆς ἀνακαινίσεως τοῦ Ναοῦ (ἐπικεράμωση τρούλλου καί λοιπῆς στέγης, ἐπιχρίσματα
τοιχωμάτων). Περισσότερα
